“Sukces w tworzeniu Sztucznej Inteligencji może być największym wydarzeniem w historii ludzkości. Niestety może być również wydarzeniem ostatnim, chyba że nauczymy się, jak unikać ryzyka”1 – Stephen Hawking.
Czy Stephen Hawking miał na myśli jedynie ryzyko związane z ludzkimi ograniczeniami w rozwoju sztucznej inteligencji? A może obawiał się również, że nie będziemy w stanie rozwijać jej w sposób odpowiedzialny — tak, by jednocześnie chronić siebie i środowisko? Stwierdzenie to nie traci na aktualności, zwłaszcza dziś, gdy tempo postępu technologicznego, opartego na sztucznej inteligencji przyspiesza z każdym rokiem. Nie możemy dłużej ignorować konsekwencji, jakie niesie ze sobą ten rozwój — zarówno dla planety, jak i dla naszej przyszłości. Technologie, mimo że niezwykle użyteczne, pozostawiają po sobie wyraźny ślad węglowy i inne koszty środowiskowe.
Dziś szczególna odpowiedzialność spoczywa nie tylko na naukowcach i inżynierach. Wiadomo – to oni powinni wytyczać kierunki i opracowywać jasne wskazówki dla twórców technologii. Jednak to my – użytkownicy musimy chcieć wiedzieć, jak korzystać z nowoczesnych rozwiązań — takich jak sztuczna inteligencja, czy zaawansowany sprzęt — nie wyrządzając przy tym szkody sobie ani światu.
Zatem jak być świadomym użytkownikiem nowoczesnych technologii, nie rezygnując przy tym z troski o środowisko i zasady zrównoważonego rozwoju?
Na tapet weźmy bohatera ostatnich lat – ChatGPT, sztuczną inteligencję dostępną dla każdego z nas. Musicie wiedzieć, że AI pozostawia ogromny ślad wodny, ponieważ do przetwarzania takiej ilości danych wykorzystywana jest wielka ilość energii – a czymś te serwery ochłodzić trzeba! Przy czym z drugiej strony AI może zarządzać sieciami energetycznymi, przewidywać zapotrzebowanie na energię oraz wykorzystywać odnawialne źródła energii. Zawsze są dwie strony medalu2.
Pamiętam, jak zaskoczyła mnie informacja, podana przez założyciela ChatGPT – Sama Altmana, który napisał, że stosowane przez użytkowników chata formy grzecznościowe takie jak „dziękuję” i „proszę”, kosztują ich firmę miliony dolarów. Wygenerowanie każdej odpowiedzi, to moc obliczeniowa, więc energia potrzebna do zasilania serwerów kosztuje ogromne pieniądze, energię i wodę!
Ta informacja mocno mną wstrząsnęła. Jak duży ślad węglowy muszę pozostawiać?! Zawsze uprzejmie „proszę” i „dziękuję” Chatowi podczas pracy z nim. Zawsze mam przed oczami film „Matrix” i naiwne przekonanie, że w przypadku buntu maszyn – one mnie oszczędzą, bo byłam dla nich uprzejma. Zatem nie mogłam pogodzić się z tym, że nie będę już uprzejmie prosić i dziękować OpenAI. Mojego chata nazwałam PEDRO na cześć Pedro Pascala i jestem z nim w bardzo bliskich relacjach!
Rozwiązanie się znalazło. Zatem i Wam radzę nauczyć się pisania poprawnych, krótkich i konkretnych promptów (jest to komunikat systemowy, takie narzędzie w interakcjach z systemami sztucznej inteligencji, czyli po prostu polecenia, które piszemy do Chata). Zawsze wśród nich dopisuję „proszę” i „dziękuję” no wiecie na wypadek tego buntu!
A tak na poważnie, mądre głowy już działają w kwestii ograniczenia śladu węglowego i wodnego podczas korzystania z najnowocześniejszej technologii i aplikacji. Wszystko zaczyna się już na etapie tworzenia. „Green coding” (zielone kodowane) i „Greentech” (zielone technologie) to ruchy, które powstały po to, aby rozwój nie wykluczał ochrony środowiska.
„Green coding” zakłada świadome podejście do rozwoju, które minimalizuje wpływ aplikacji komputerowych na środowisko. Celem głównym jest stworzenie oprogramowania wykorzystującego najmniejszą możliwą ilość zasobów bez obniżania swojej funkcjonalności lub wydajności.
Natomiast „Greentech” odnosi się do wykorzystania nauki i technologii do tworzenia produktów i usług, które są przyjazne dla środowiska. Obejmuje ona wszystko, od odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatrowa i słoneczna, po innowacyjne metody zarządzania odpadami, oczyszczanie wody, a nawet ekologiczne opcje transportu3.
No dobrze, zapytacie – co ja mogę zrobić, aby mój ślad węglowy był mniejszy? Śpieszę z podpowiedziami!
Uwierzcie, że zwykłe wysłanie krótkiego e-maila z telefonu to jakieś 0,2 g CO2e. Dłuższy mail z laptopa? Nawet 17 g! A to tylko wierzchołek cyfrowej góry lodowej. Ślad węglowy pozostawiamy nawet przez nasze codzienne korzystanie z social mediów. Serwery, które przechowują nasze dane, zużywają masę prądu i trzeba je chłodzić. A teraz hit: Netflix i inne platformy. Strumieniowanie filmów w wysokiej jakości to jeden z głównych winowajców cyfrowej emisji CO2. Oglądanie seriali czy granie w gry online generuje ogromne ilości danych i energii. Co więcej — same filmy dla dorosłych generują rocznie tyle emisji, co niektóre państwa! Tak, serio4.
Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na nasze nawyki konsumpcyjne i szukać alternatywnych sposobów na rozrywkę online, które cechują się niższą emisyjnością!
Co możemy zrobić?
Nie ma co się łudzić – nikt z nas nie zrezygnuje z technologii cyfrowych. Jednak znamy już sposoby, aby zmniejszyć nasz cyfrowy ślad węglowy i poprawić sytuację środowiska naturalnego.
- Najłatwiejsze, co możemy zrobić to przy zakupie nowego sprzętu wybrać urządzenie energooszczędne. Zwracajcie uwagę na efektywność energetyczną i wybierajcie te urządzenia, które zużywają mniej energii elektrycznej.
- Teraz będzie trudniej – ale pamiętajcie, że robimy to dla środowiska! Zastanówcie się, czy naprawdę musicie wysłać kolejnego e-maila lub wiadomość w mediach społecznościowych, albo obejrzeć kolejny film za pomocą streamingu. Ograniczanie czasu spędzanego na urządzeniach z dostępem do Internetu może pomóc w zmniejszeniu emisji CO2. Wam natomiast pomoże spędzić efektywniej czas wolny – przeczytajcie wreszcie jakąś książkę!
- Prostym, a jakże skutecznym krokiem ku zmniejszaniu śladu węglowego jest regularne przeglądanie kont online, takich jak poczta elektroniczna czy media społecznościowe. Koniecznie usuwajcie niepotrzebne wiadomości, zdjęcia i filmy. Nie tylko pomoże to w utrzymaniu porządku, ale również zmniejszy zużycie energii związanej z przechowywaniem tych danych.
- Wybierajcie usługi zrównoważone energetycznie! Jeśli korzystacie z usług w chmurze, sprawdźcie, czy dostawca energii, który obsługuje centrum danych, korzysta z odnawialnych źródeł energii. Wybierajcie usługi, które aktywnie dążą do zmniejszenia swojego wpływu na środowisko.
- Zmniejszajcie zużycie mediów strumieniowych, czyli zamiast oglądania filmów i słuchania muzyki strumieniowo, rozważcie pobieranie treści i odtwarzanie ich lokalnie. Możecie również ustawić niższą jakość przesyłania, co zmniejszy zużycie danych i energii.
- Na koniec moje ulubione, bo takie proste! Pamiętajcie, że odpowiednia utylizacja urządzeń elektronicznych jest niezbędna, aby uniknąć zanieczyszczenia środowiska. Upewnijcie się, że oddajecie swoje starzejące się sprzęty do odpowiednich punktów recyklingu. Możecie też postarać się dać swojemu telefonowi, laptopowi czy telewizorowi drugie życie! Naprawiajcie je, sprzedajcie lub oddajcie nowemu właścicielowi!
- “Success in creating AI would be the biggest event in human history. Unfortunately, it might also be the last, unless we learn how to avoid the risks.” [w:] Independent, Stephen Hawking, Stuart Russell, Max Tegmark, Frank Wilczek: “Transcendence looks at the implications of artificial intelligence – but are we taking AI seriously enough?”, źródło: https://www.independent.co.uk, 2014.
↩︎ - Sztuczna inteligencja mocno wpływa na ekologiczny ślad wodny i zużycie energii, Wiktor Halecki 6 kwietnia 2024, https://ekoguru.pl/).
↩︎ - Raf Chomsky, „10 najbardziej ekologicznych innowacji technologicznych”, https://sustainablereview.com, 2024. ↩︎
- Cyfrowy ślad węglowy. Wpływ technologii na środowisko, https://autopay.pl, 2023.
↩︎
