Na początku października Wilno stało się miejscem wyjątkowego spotkania w ramach międzynarodowego projektu RESIST. To inicjatywa realizowana w ramach programu Interreg Region Morza Bałtyckiego 2021–2027, skupiająca partnerów z różnych krajów, w tym Pomorską Sieć Centrów Organizacji Pozarządowych, której częścią mam przyjemność być. Celem projektu jest wzmacnianie systemów wsparcia innowacji społecznych i ekonomii społecznej oraz budowanie trwałej współpracy pomiędzy organizacjami działającymi w regionie Morza Bałtyckiego.

Brzmi poważnie, ale w praktyce oznacza jedno: ludzie z różnych krajów spotykają się, by uczyć się od siebie, inspirować i wspólnie szukać sposobów na lepsze życie w swoich społecznościach.

Już od pierwszych chwil czuć było atmosferę otwartości i współpracy. Spotkanie rozpoczęła Sabine Herrmann, która opowiedziała o idei Strategy Labs — przestrzeni, gdzie tworzą się sieci współpracy w obszarze innowacji społecznych. To nie tylko laboratoria pomysłów, ale i miejsca budowania relacji, które mogą przerodzić się w realne partnerstwa między państwami europejskimi. 

Litewskie inspiracje

Gospodarze z Litwy z ogromną pasją opowiadali o swoim kraju – o tym, że Litwa produkuje aż 5% światowych laserów, że Wilno tętni energią nowych technologii, i że Litwini z dumą mówią o swoich sukcesach w koszykówce, ale z przymrużeniem oka wspominają o piłce nożnej. Opowiadali również o swoich kulinarnych specjałach, takich jak cepeliny, i o tradycjach związanych z bursztynem. Zaskakujący był też przykład litewskiej „społecznej innowacji” – narodowym zamiłowaniu do hodowli roślin, które przeradza się w dzielenie nadwyżkami z sąsiadami. Rozbawił nas również kreatywny eksperyment, w którym kury miały słuchać nagrań Szekspira, aby lepiej się niosły – niestety, ptaki nie doceniły kultury wysokich lotów.

Bardzo inspirujące było również wystąpienie dr Ievy Adomaityte-Subaciene z Uniwersytetu Wileńskiego. Badaczka mówiła o litewskim podejściu do innowacji społecznych – nie jako do tworzenia zupełnie nowych rzeczy, ale do szukania nowych rozwiązań dla starych problemów. W centrum tych działań są ludzie — bezrobocie młodych, ubóstwo czy wsparcie osób z niepełnosprawnościami. Szczególnie poruszające jest to, jak dużą wagę przywiązuje się tam do opieki nad dziećmi i seniorami oraz do odbudowy zaufania społecznego, które wciąż jest trudnym tematem z powodów historycznych.

Eksperymentowanie bez ograniczeń

Jedną z najbardziej angażujących części spotkania były warsztaty Strategy Lab. Były kreatywne ćwiczenia i pytaniami z serii „co jeśli…?”. Co jeśli sztuczna inteligencja mogłaby rozwiązywać problemy społeczne? Co jeśli istniałyby narzędzia, które działałyby w imieniu natury? To ćwiczenie pokazało, jak ważne jest oderwanie się od schematów i myślenie nieszablonowe – to właśnie z takich pomysłów rodzą się realne projekty.

Cyfrowa lekcja z Estonii

Podczas rozmów pojawiło się też wiele innych przykładów. Największe wrażenie zrobiła na mnie Estonia, która jest jednym z najbardziej zdigitalizowanych państw w regionie – niemal wszystko załatwia się tam elektronicznie, łącznie z edukacją. Zaimponowała mi szczególnie platforma, która umożliwia błyskawiczne znalezienie zastępstwa dla nieobecnego nauczyciela – proste, a niezwykle skuteczne rozwiązanie, które mogłoby z powodzeniem sprawdzić się również w innych krajach.

Współpraca, która zostaje na dłużej

Spotkanie w Wilnie było wyjątkowym doświadczeniem. To dwa dni nauki, inspirujących rozmów i kreatywnej współpracy, które pozwoliły poszerzyć horyzonty i spojrzeć na innowacje społeczne z zupełnie nowej perspektywy.

Zabieram ze sobą nie tylko wiedzę o konkretnych narzędziach i rozwiązaniach, ale też przekonanie, że prawdziwa wartość takich spotkań tkwi w wymianie doświadczeń i budowaniu relacji między ludźmi. To dzięki współpracy, otwartości i wspólnemu poszukiwaniu rozwiązań możemy skutecznie działać na rzecz zmian społecznych – nie tylko w naszym kraju, ale w całym regionie Morza Bałtyckiego.