Od ponad dwóch dekad Scena Lalkowa z Kwidzyna udowadnia, że sztuka nie ma granic terytorialnych, a teatr lalek może być siłą napędową społecznych zmian. Pracując w duchu równości, dostępności i lokalnej tożsamości, buduje mosty między mieszkańcami małych miejscowości a światem kultury na najwyższym poziomie.
„Nie mów głośno o kulturze na prowincji.pl” – to nie tylko hasło. To wyraz sprzeciwu wobec podziałów na „lepszą” i „gorszą” kulturę. To głos o równość w kulturze – niezależnie od miejsca zamieszkania.
Z potrzeby osobistego rozwoju i sprzeciwu wobec kategoryzowania rzeczywistości na „małe miasteczka” i „duże metropolie”, Scena Lalkowa staje w obronie tych, których dostęp do kultury jest ograniczony przez miejsce zamieszkania, brak środków czy przestrzenną izolację. Organizacja nie godzi się na społeczną i kulturową degradację mniejszych ośrodków. Dąży do wyrównywania szans, tworząc warunki, w których mieszkańcy małych miejscowości mogą kreatywnie uczestniczyć w kulturze – na równi z odbiorcami z dużych aglomeracji. Przeciwdziała wykluczeniu społecznemu ze względu na ograniczenia ekonomiczne, przestrzenno-geograficzne i kompetencyjne.
To właśnie ta misja przyświeca ich codziennej pracy: kultura ma być dostępna, żywa i obecna wszędzie tam, gdzie do tej pory była nieobecna.
Kto za tym stoi?
Scena Lalkowa im. Jana Wilkowskiego powstała w 2002 roku z potrzeby braku dostępu do kultury wysokiej (to niemodne i nielubiane w dzisiejszych czasach określenie, ale wciąż mające swoją rację bytu). Była to inicjatywa mieszkańców Kwidzyna różnych profesji (m.in. nauczyciela, elektryka, geodety, urzędnika, księgowej, muzyka, rodzica, bankowca, fotografa), która mogła być zrealizowana również dzięki pasji reżyserki teatralnej Doroty Anny Dąbek. Do zespołu dołączyli artyści Anna i Tomasz Madej, a dziś ta kilkunastoosobowa grupa społeczników działa lokalnie, regionalnie i międzynarodowo. Swoją działalność łączą z animacją filmową, teatralną i społeczną – zawsze z zaangażowaniem i dbałością o jakość.
Misją stowarzyszenia jest nie tylko promocja sztuki animacji i teatru lalek, ale również edukacja, aktywizacja lokalnych społeczności i budowanie mostów między pokoleniami. Ich praca opiera się na szacunku do tradycji i otwartości na nowoczesne formy wyrazu. W centrum zawsze stoi człowiek i jego historia.
Działania, które mają znaczenie
Scena Lalkowa to stowarzyszenie, które powstało z pasji do sztuki zanikającej profesji, jaką jest umiejętność animacji lalką teatralną. Do chęci przywrócenia znaczenia Teatru Lalek w polskiej kulturze. To nie jest tylko sztuka dla dzieci. To sztuka teatralna, która ma bogatą i niezwykłą historię, powstała na równi z teatrem dramatycznym. To niezwykła dziedzina, która różni się w zależności od kręgu kulturowego, z którego się wywodzi. Lalka, jako środek ekspresji artystycznej, symbolizuje komunikację, empatię i wyobraźnię.
Dla twórców nie mniej istotni niż sama sztuka są mieszkańcy Kwidzyna. Ich życie, doświadczenia i emocje stanowią inspirację dla działań stowarzyszenia. W spektaklach Sceny Lalkowej poruszane są tematy związane z lokalną historią, kulturą i codziennością, co pozwala widzom odnaleźć siebie w przedstawieniach, a także stają się okazją do przeżyć i wzruszeń.
Stowarzyszenie ma na swoim koncie 15 realizacji teatralnych, m.in. nagradzane spektakle „Porywacze Snów” (o dziecięcych lękach i marzeniach) oraz „Podwodny Świat” (o ekosystemie oceanicznym). Spektakle dostosowywane są do różnych przestrzeni – dzięki temu trafiają także do miejsc, gdzie teatr wcześniej nie istniał.
Unikatowe są także propozycje dla widzów z niepełnosprawnością intelektualną i osób w spektrum autyzmu. Od 2008 roku Scena Lalkowa współpracuje z ośrodkami SOSW w całym województwie pomorskim, tworząc kulturę inkluzywną.
W czasie pandemii organizacja zrealizowała audycje radiowe jako forma utrzymania więzi społecznych i twórczego dialogu z dorosłymi odbiorcami.
Scena zajmuje się także edukacją kulturalną – programy takie jak „Generacje Kreatywne” i „Spotkania ze sztuką” rozwijają wyobraźnię, kompetencje artystyczne i estetyczne uczestników w każdym wieku.
Kwidzyn – miasto lalek, miasto kultury
Teatr Lalek jest częścią światowego dziedzictwa kulturowego, ale jednocześnie pozostaje sztuką niszową, niedocenianą w powszechnej świadomości. Scena Lalkowa chce, aby Kwidzyn wyróżniał się jako miejsce, gdzie tradycja teatru lalek łączy się z nowoczesnym podejściem do sztuki i edukacji.
Twórcom zależy, by Kwidzyn był kojarzony z lalkami, a spektakle były źródłem przeżyć, refleksji i impulsem do zmian. Kultura i sztuka mogą stać się siłą napędową dla rozwoju miasta i jego społeczności.
Flagowym wydarzeniem Stowarzyszenia jest Międzynarodowy Festiwal ANIMO – jedyny w Europie festiwal artystycznych NGO-sów, który od 24 lat prezentuje OFF Teatr Animacji, zderzając tradycję z nowoczesnością. To festiwal głęboko zakorzeniony w społecznej tkance Kwidzyna, bo kultura – także ta „na prowincji” powinna wybrzmiewać głośno.
