Jako Fundacja Różowa Skrzyneczka działamy od 2019 r. na rzecz poprawy jakości życia osób menstruujących, zapewniając dostęp do darmowych środków higieny menstruacyjnej oraz powszechną, jakościową edukację. Jesteśmy siódemką kobiet i koleżanek: Ada, Natalia, Ewa, Ewa, Martyna, Bożena, Karolina. Każda z nas pojawiła się w Skrzyneczce ze swoją osobistą historią, ale połączyła nas wspólna złość na zastaną rzeczywistość i wiara, że da się ją realnie zmienić, jeśli będziemy działać razem.
Pomysł na założenie fundacji narodził się podczas rozmów o kobietach w kryzysie bezdomności. Dwie z nas, siostry Natalia i Ada, zastanawiały się, jak osoby menstruujące radzą sobie w sytuacji braku dostępu do podpasek i miejsc, gdzie mogą zadbać o podstawową higienę. Szybko stało się jasne, że problem dotyczy nie tylko osób w kryzysie, ale także uczennic, kobiet w trudnej sytuacji materialnej i wielu innych grup społecznych. Poza tym to nie tylko kwestia wykluczenia, ale też fakt, że okres potrafi nas zaskoczyć w niespodziewanym momencie, a każda osoba menstruująca czasem zapomina podczas wyjścia z domu o wzięciu ze sobą zapasowej podpaski.
Tak powstała idea wieszania różowych skrzyneczek w publicznych toaletach – z których każda może wziąć podpaskę lub tampon, jeśli tego potrzebuje, a także zostawić środki higieniczne dla innych.
Dzięki ogromnemu zaangażowaniu wielu lokalnych aktywistek i aktywistów różowe skrzyneczki pojawiły się w tysiącach miejsc w całej Polsce – szkołach, bibliotekach, ośrodkach pomocowych, szpitalach, restauracjach, kinach czy urzędach. Obecnie w kraju znajduje się ich ponad 20 000 (co świętowałyśmy ostatnio w naszych social mediach :)), a ich liczba stale rośnie.
Brak edukacji to horror menstruacji
Jako Różowa Skrzyneczka nie tylko skupiamy się na dostępie do produktów menstruacyjnych, ale także edukujemy. Z badań wynika, że co piąta uczennica opuściła lekcje z powodu braku podpaski. Brak środków higienicznych w szkolnych toaletach sprawia, że wiele dziewczyn czuje się bezradnie. W niektórych placówkach pielęgniarka bywa dostępna tylko przez kilka godzin w tygodniu, a jeśli nawet jest obecna, może zaoferować np. tylko jedną podpaskę na cały dzień. Wiele szkół zakazuje także opuszczania terenu placówki w trakcie lekcji, co uniemożliwia nawet samodzielne zakupienie środków higienicznych.
Te fakty nas przerażają i poruszają, ponieważ połowa społeczeństwa miesiączkuje, więc nie jest to marginalne zjawisko, a jednak wiele młodych osób przeżywa z tego powodu trudne chwile. Dlatego, edukując, staramy się też znosić tabu i wprowadzać do świadomości uczennic, ale także nauczycieli i nauczycielek, że miesiączka to nie wstydliwa tajemnica, ale coś naturalnego, jak cała ludzka fizjologia.
Jeździmy po polskich szkołach z warsztatami menstruacyjnymi, podczas których uczniowie i uczennice zdobywają wiedzę o zdrowiu menstruacyjnym, cyklu, produktach higienicznych i profilaktyce ginekologicznej. Takie warsztaty, prowadzone często w miłej i intymnej atmosferze wspólnych rozmów, mogą pomóc w przełamywaniu tabu i normalizowaniu mówienia o okresie w przestrzeniach publicznych.
Jednym z naszych ważniejszych projektów edukacyjnych jest Akademia Menstruacji, która miała swoją pierwszą edycję w 2023 r. i skierowana jest do osób chcących edukować o miesiączce. W ramach Akademii uczestniczki zdobywają m.in. wiedzę o zdrowiu menstruacyjnym, dojrzewaniu, profilaktyce ginekologicznej, a także uczą się, jak prowadzić zajęcia w szkołach czy komunikować się z młodymi osobami w sposób inkluzywny. Jest to wspaniały sposób na rozwijanie sieci edukatorek w różnych częściach Polski, co pozwala docierać do większej liczby osób z wiedzą o miesiączce.
Za jakiś czas ruszymy też z nowym projektem Akademii Menstruacyjnej online, czyli interaktywną stroną internetową, gdzie każda osoba może zajrzeć i dowiedzieć się podstawowych informacji o okresie czy dojrzewaniu.
Obecnie jesteśmy mocno zaangażowane w dość rewolucyjny projekt we współpracy z Kulczyk Foundation. Po pięciu latach naszych i innych organizacji nawoływań o zmianę systemową polski rząd w końcu zdecydował się pochylić nad problemem wykluczenia menstruacyjnego. W ramach programu pilotażowego, realizowanego pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej, blisko 500 szkół w całej Polsce zostało wyposażonych w specjalne pojemniki na bezpłatne środki menstruacyjne. Projekt, finansowany ze środków rezerwy celowej budżetu państwa, prowadzony jest przez Kulczyk Foundation we współpracy z Fundacją Różowa Skrzyneczka oraz Centrum Medyczne CMP. W ramach pilotażu uczennice z 500 szkół będą miały stały dostęp do podpasek, co znacząco przyczynia się do walki z wykluczeniem menstruacyjnym. Skrzyneczki będą regularnie uzupełniane aż do zakończenia roku szkolnego.
Równolegle do zapewnienia dostępu do produktów organizujemy warsztaty edukacyjne. Taki sam pilotaż przeprowadza też inna organizacja zajmująca się tematem miesiączki – Akcja Menstruacja – co pozwala na dotarcie do jeszcze większej liczby szkół naraz. Kiedy projekt dobiegnie końca, osoby rządzące obiecały na stałe wprowadzić darmowe podpaski do wszystkich polskich szkół. Trzymamy za słowo!
Zmiana jest możliwa, kiedy działamy razem
Często podkreślamy, że przeciwdziałanie wykluczeniu menstruacyjnemu to zadanie dla całego społeczeństwa, a my same jako mała grupa kobiet nie jesteśmy w stanie rozwiązać tego problemu. Każda chętna osoba może się zaangażować, np. poprzez organizowanie zbiórek podpasek, zawieszenie w swoim sąsiedztwie różowej skrzyneczki, wsparcie finansowe, a nawet zwykłe gesty – jak otwarte mówienie o okresie czy nie chowanie podpaski do kieszeni w drodze do toalety w miejscu pracy czy kawiarni.
Dzięki wspólnym działaniom możemy stworzyć świat, w którym menstruacja nie będzie tematem tabu, a dostęp do podpasek będzie tak naturalny, jak dostęp do mydła czy papieru toaletowego.
Jako Fundacja Różowa Skrzyneczka od ponad pięciu lat nieustannie działamy na rzecz normalizacji menstruacji i przeciwdziałania jej wykluczeniu. W tym czasie angażowałyśmy się w wiele różnorodnych inicjatyw – wspierałyśmy uchodźczynie, wysyłałyśmy środki higieniczne do Ukrainy, organizowałyśmy wystawy o sztuce menstruacyjnej, warsztaty poetyckie, pokazy filmowe i badania fokusowe dotyczące ubóstwa menstruacyjnego.
Ufamy, że dzięki naszej pracy, rozmowy o menstruacji zaczynają przebijać się do przestrzeni publicznej i politycznej w Polsce. Nie ustajemy w działaniach, bo wiemy, że każda rozmowa, każda skrzyneczka i każda uświadomiona osoba to realna zmiana. A ta zmiana może w końcu doprowadzi do rzeczywistości, w której okres przestanie być powodem do wstydu, a stanie się po prostu częścią życia – naturalną i zaopiekowaną.
